Katastrofik Olaydan Sonra Kalıcı Kişilik Değişikliği Nedir?
Katastrofik olaydan sonra kalıcı kişilik değişikliği, savaş, doğal afet, ağır kazalar, uzun süreli işkence veya yaşamı tehdit eden ciddi olaylar gibi travmatik deneyimlerin ardından kişinin kişilik yapısında kalıcı ve belirgin değişiklikler ortaya çıkmasıyla karakterize edilen bir ruhsal sağlık durumudur. Bu değişiklikler, bireyin duygusal, davranışsal ve sosyal yaşamını derinden etkileyebilir.
Belirtileri
-
Kişilik özelliklerinde belirgin değişimler (örneğin; aşırı şüphecilik, karamsarlık veya güvensizlik)
-
Davranışsal değişiklikler, eskisine göre daha içe kapanık ya da saldırgan tavırlar
-
Duygusal düzensizlikler, öfke patlamaları, ani ağlamalar veya yoğun kaygı
-
Sosyal ve işlevsellikte azalma, ilişkilerde zorluk, iş veya okul yaşamında bozulma
-
Günlük yaşamda önemli kısıtlamalar, sosyal geri çekilme ve hayata karşı ilgisizlik
Görülme Sıklığı
Toplumda nadir görülen bir durumdur. Ancak özellikle uzun süreli ve ağır travmalara maruz kalan kişilerde daha sık ortaya çıkabilir.
Nedenleri
-
Ciddi travmatik deneyimler (ör. savaş, afet, kazalar, saldırılar)
-
Büyük felaketler veya yaşamı tehdit eden olaylar
-
Duygusal ve sosyal desteğin eksikliği travmanın etkisini derinleştirir
-
Önceden var olan psikolojik kırılganlıklar
Tedavisi
-
Uzman destekli psikoterapi (özellikle travma odaklı yaklaşımlar)
-
Travma odaklı terapiler (ör. EMDR, bilişsel davranışçı terapi)
-
Destekleyici sosyal hizmetler ve aile desteği
-
Gerekli durumlarda ilaç tedavisi (anksiyete veya depresyon için)
