Yapay Bozukluk Nedir?
Yapay bozukluk, bireyin bilinçli olarak veya taklit amacıyla fiziksel ya da psikolojik semptomlar göstermesi durumudur. Bu semptomlar, çoğu zaman gerçek bir hastalık veya bozukluk taklidi şeklindedir ve birey bunu psikolojik, sosyal veya maddi kazanç elde etmek için yapabilir.
Yapay bozukluk, tıp literatüründe “factitious disorder” olarak adlandırılır ve Munchausen Sendromu gibi spesifik alt tipleri de vardır. Bu durum, kişinin gerçek hastalık deneyimi olmamasına rağmen hastalık davranışlarını benimsemesi ile karakterizedir.
Yapay Bozukluk Belirtileri
-
Bilinçli semptom taklidi: Ağrı, yorgunluk, kusma veya diğer hastalık belirtilerini gösterme.
-
Hastalık davranışları: Sık doktor ziyaretleri, tıbbi prosedür talebi veya laboratuvar testleri isteme.
-
Gerçek olmayan hikâyeler: Kendi sağlık durumuna dair uydurulmuş öyküler anlatma.
-
Avantaj sağlama amacı: Sosyal ilgi, profesyonel dikkat veya maddi kazanç elde etmeye yönelik davranışlar.
-
Uyumsuzluk ve tutarsızlık: Semptomlar gözlemlendiğinde tutarsız davranış veya açıklamalar sergileme.
Yapay Bozukluk Görülme Sıklığı
-
Yapay bozukluk nadir görülen bir durumdur.
-
Daha çok psikososyal olarak dezavantajlı kişilerde veya dikkat çekme ihtiyacı yüksek bireylerde gözlemlenir.
-
Bazı vakalarda hastanede uzun süreli tedavi veya gereksiz tıbbi girişimler ile kendini gösterebilir.
Yapay Bozukluk Nedenleri
-
Dikkat çekme veya ilgi sağlama: Sosyal çevreden ilgi veya bakım elde etme motivasyonu.
-
Maddi kazançlar: Tazminat, sigorta veya diğer finansal avantajlar elde etme isteği.
-
Psikososyal stres veya duygusal boşluklar: Aile, iş veya kişisel yaşamda yaşanan zorluklar.
-
Kişilik bozuklukları: Özellikle borderline veya histriyonik kişilik bozuklukları ile ilişkili olabilir.
-
Geçmiş travmalar: Çocuklukta ihmal veya duygusal eksiklik yaşamış kişilerde tetikleyici olabilir.
Yapay Bozukluk Tedavisi
-
Psikoterapi: Bireyin semptomları neden ürettiğini fark etmesi ve baş etme mekanizmalarını geliştirmesi sağlanır.
-
Destekleyici terapiler: Empati geliştirme, sosyal beceri ve gerçeklik testleri eğitimi.
-
İlaç tedavisi: Eğer eşlik eden anksiyete, depresyon veya kişilik bozukluğu varsa kullanılabilir.
-
Tıbbi yönetim: Gereksiz tıbbi müdahaleleri önlemek ve güvenli bir ortam sağlamak önemlidir.
