Premenstrüel Disforik Bozukluk (PMDD) Nedir?
Premenstrüel disforik bozukluk (PMDD), kadınların adet döngüsünün luteal fazında (adet başlamadan yaklaşık 1–2 hafta önce) ortaya çıkan ve günlük yaşamı ciddi şekilde etkileyen şiddetli duygusal ve fiziksel semptomlarla karakterize edilen bir ruhsal bozukluktur. PMDD, yaygın olarak görülen premenstrüel sendromdan (PMS) farklıdır; çünkü semptomları daha yoğun ve kişinin sosyal, mesleki ve kişisel işlevselliğini bozacak düzeydedir.
Premenstrüel Disforik Bozukluk Belirtileri
PMDD’nin belirtileri hem duygusal hem de fiziksel boyutta ortaya çıkar ve genellikle adet dönemi başladıktan kısa süre sonra kaybolur:
-
Duygusal ve psikolojik belirtiler:
-
Şiddetli duygudurum dalgalanmaları (örneğin aniden üzüntü, öfke veya umutsuzluk hissetme)
-
Aşırı irritabilite, sabırsızlık veya sinirlilik
-
Yoğun kaygı ve huzursuzluk
-
İlgi kaybı, sosyal geri çekilme
-
Konsantrasyon güçlüğü
-
-
Fiziksel belirtiler:
-
Yorgunluk veya belirgin enerji eksikliği
-
Uyku problemleri (uykusuzluk veya aşırı uyuma)
-
Baş ağrısı, kas ve eklem ağrıları
-
Göğüslerde hassasiyet ve şişkinlik
-
Karında şişkinlik, iştah değişiklikleri
-
Premenstrüel Disforik Bozukluk Görülme Sıklığı
-
PMDD, adet gören kadınların yaklaşık %3 ila %8’inde görülür.
-
PMS’den farklı olarak semptomlar çok daha şiddetli olup kişinin günlük işlevselliğini olumsuz etkiler.
-
Belirtiler genellikle adet döngüsünün son haftasında başlar ve adet kanamasının başlamasıyla birlikte azalır veya kaybolur.
Premenstrüel Disforik Bozukluk Nedenleri
PMDD’nin kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, çeşitli biyolojik ve psikososyal faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir:
-
Hormonal değişiklikler: Özellikle östrojen ve progesteron dalgalanmalarının serotonin gibi nörotransmitterler üzerinde etkisi.
-
Serotonin düzensizlikleri: Beyindeki serotonin seviyelerinin düşüklüğü duygu durum değişikliklerine katkıda bulunur.
-
Genetik yatkınlık: Aile öyküsü olan kadınlarda daha sık görülebilir.
-
Stres ve travmalar: Yoğun stres veya geçmişte yaşanmış duygusal travmalar semptomları artırabilir.
-
Yaşam tarzı faktörleri: Düzensiz uyku, alkol veya kafein tüketimi, yetersiz beslenme belirtilerin şiddetini artırabilir.
Premenstrüel Disforik Bozukluk Tedavisi
PMDD tedavisinde amaç, hem semptomların şiddetini azaltmak hem de kişinin yaşam kalitesini artırmaktır. Uygulanan yöntemler:
-
Yaşam tarzı değişiklikleri: Düzenli egzersiz, dengeli beslenme, kafein ve alkol tüketimini azaltma, yeterli uyku.
-
Psikoterapi: Özellikle bilişsel davranış terapisi (CBT) duygusal belirtilerin yönetiminde etkilidir.
-
İlaç tedavisi:
-
Antidepresanlar (SSRI’lar): Serotonin seviyelerini düzenleyerek duygudurum semptomlarını hafifletir.
-
Hormonal tedaviler: Doğum kontrol hapları veya hormon dengeleyici tedaviler adet döngüsünü düzenleyebilir.
-
-
Destekleyici yaklaşımlar: Gevşeme teknikleri, meditasyon ve stres yönetimi.
