Gece Terörü (Uyku Terörü) Nedir?
Gece terörü, uykunun derin (non-REM) evrelerinde ortaya çıkan, kişinin ani korku, panik veya çığlık atma ile uyanmasına neden olan bir parasomni (uyku bozukluğu) türüdür. Bu durum sırasında kişi genellikle tam olarak uyanmaz, çevresine tepki vermez ve sabah olduğunda yaşadıklarını hatırlamaz. Gece terörü, özellikle 3 ila 12 yaş arası çocuklarda sık görülürken, yetişkinlerde daha nadir olarak ortaya çıkar.
Gece Terörü (Uyku Terörü) Belirtileri
Gece terörü, uykunun ilk birkaç saatinde — derin uyku evresinde — aniden gelişen korku tepkileriyle kendini gösterir:
-
Gece uykusunda ani korku atakları: Kişi birden bire yatakta doğrulur, panik içinde çığlık atabilir.
-
Bağırma veya ağlama: Yoğun korku hissiyle birlikte ağlama, bağırma veya kaçma davranışları görülebilir.
-
Kalp çarpıntısı, terleme, hızlı solunum: Otonom sinir sistemi aktivasyonu nedeniyle fiziksel belirtiler eşlik eder.
-
Uyanıldığında korku ve dezoryantasyon: Kişi tam olarak uyanmaz; çevresindekileri tanıyamayabilir ve tepkileri karışık olabilir.
-
Sabah olunca olayın hatırlanmaması: Uyanık olunan kabuslardan farklı olarak, gece terörü genellikle amnezi (hafıza kaybı) ile seyreder.
Gece Terörü (Uyku Terörü) Görülme Sıklığı
-
Çocukların yaklaşık %3–6’sında görülür.
-
Erkek çocuklarda biraz daha yaygındır.
-
Genellikle ergenlik döneminde kendiliğinden kaybolur.
-
Yetişkinlerde ise travma, stres veya uyku bozuklukları ile ilişkili olarak ortaya çıkabilir.
Gece Terörü (Uyku Terörü) Nedenleri
Gece terörünün kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, aşağıdaki faktörlerin etkili olduğu düşünülmektedir:
-
Stres ve anksiyete: Günlük yaşamda yoğun stres, duygusal gerilim veya korkular gece terörlerini tetikleyebilir.
-
Uyku düzensizlikleri: Yetersiz uyku, düzensiz uyku saatleri veya aşırı yorgunluk gece terörlerini artırabilir.
-
Genetik faktörler: Ailede benzer uyku bozukluklarının olması riski artırabilir.
-
Ateşli hastalıklar: Özellikle çocuklarda yüksek ateş dönemlerinde gece terörleri görülebilir.
-
Travma veya PTSD: Yetişkinlerde travma sonrası stres bozukluğu ile birlikte seyredebilir.
-
İlaç kullanımı veya alkol: Bazı ilaçlar, alkol ya da uyarıcı maddeler uyku yapısını bozarak gece terörlerine neden olabilir.
Gece Terörü (Uyku Terörü) Tedavisi
Gece terörünün tedavisi genellikle semptomları hafifletmeye ve tetikleyici faktörleri ortadan kaldırmaya yöneliktir:
-
Uyku hijyeni: Düzenli uyku saatleri, sessiz ve karanlık bir ortam sağlanması, ekran kullanımının sınırlanması önerilir.
-
Stres yönetimi: Meditasyon, gevşeme egzersizleri veya çocuklar için rahatlatıcı yatma rutinleri uygulanabilir.
-
Aile desteği: Çocuklarda gece terörü sırasında fiziksel müdahale edilmeden, güvenliğin sağlanması ve sakin bir ortam yaratılması önemlidir.
-
Psikoterapi: Stres, kaygı veya travma ile ilişkili durumlarda bilişsel davranışçı terapi (BDT) etkili olabilir.
-
İlaç tedavisi: Şiddetli veya sık tekrarlayan vakalarda, doktor kontrolünde düşük doz anksiyolitik veya antidepresan ilaçlar kullanılabilir.
Sonuç olarak,
Gece terörü, genellikle zararsız ancak korkutucu bir uyku bozukluğudur. Çocuklarda çoğu zaman kendiliğinden geçer, yetişkinlerde ise stres yönetimi ve uyku düzeni ile kontrol altına alınabilir. Düzenli uyku alışkanlıkları, sakin bir uyku ortamı ve gerektiğinde profesyonel destek, gece terörlerinin sıklığını ve şiddetini önemli ölçüde azaltabilir.
