Fregoli Delüzyonu Nedir?
Fregoli delüzyonu, bir kişinin farklı bireyleri aslında tanıdığı veya kendisine takıntılı olduğunu düşündüğü tek bir kişi olarak algılamasıyla ortaya çıkan nadir bir sanrısal (delüzyonel) bozukluktur. Bu bozuklukta kişi, çevresindeki insanların sürekli kılık değiştirerek veya farklı roller üstlenerek kendisini izlediğine, manipüle ettiğine ya da kontrol etmeye çalıştığına inanır. Adını, sahnede hızla kimlik değiştirebilen ünlü İtalyan aktör Leopoldo Fregoli’den alır.
Fregoli Delüzyonu Belirtileri
Fregoli delüzyonu olan bireylerde, algı ve düşünce bozuklukları oldukça belirgindir. Başlıca belirtiler şunlardır:
-
Başkalarını tanıdığı biri olarak görme: Kişi, farklı bireylerin aslında tek bir kişi olduğunu ve sürekli kılık veya kimlik değiştirdiğini düşünür.
-
Gerçeklik algısında bozulma: Gerçek ile hayal arasındaki sınır kaybolur; kişi mantıksız inançlarını sorgulamaz ve bunları mutlak gerçek olarak kabul eder.
-
Paranoya ve anksiyete: Kendisini izleniyor, takip ediliyor veya zarar verilmek isteniyor gibi hissedebilir. Bu durum yoğun kaygı, huzursuzluk ve korkuya yol açar.
-
Sosyal geri çekilme: Sürekli tehdit altında hissettiği için sosyal ilişkilerden uzaklaşabilir.
-
Davranışsal değişiklikler: Şüphecilik, saldırganlık veya kaçınma davranışları gözlenebilir.
Fregoli Delüzyonu Görülme Sıklığı
Fregoli delüzyonu, son derece nadir görülen bir psikiyatrik bozukluktur. Çoğu zaman şizofreni, bipolar bozukluk veya demans gibi nöropsikiyatrik hastalıkların bir belirtisi olarak ortaya çıkar. Hem erkeklerde hem kadınlarda görülebilmekle birlikte, genellikle genç yetişkinlik döneminde başlar.
Fregoli Delüzyonu Nedenleri
Bu bozukluk genellikle beyin işlevlerindeki yapısal veya kimyasal dengesizliklerden kaynaklanır. En yaygın nedenler şunlardır:
-
Nörolojik bozukluklar: Temporal lob epilepsisi, demans veya Parkinson hastalığı gibi beyin yapısını etkileyen durumlar Fregoli delüzyonuna yol açabilir.
-
Psikiyatrik hastalıklar: Özellikle paranoid şizofreni veya sanrısal bozukluk tanısı olan bireylerde görülme olasılığı yüksektir.
-
Travmatik beyin hasarı: Beynin tanıma ve yüz algılama bölgelerinde (örneğin sağ temporal lob) meydana gelen hasarlar, kişilerin kimlikleri karıştırmasına neden olabilir.
-
İlaç veya madde kullanımı: Bazı psikoaktif maddeler (örneğin amfetaminler) gerçeklik algısında bozulmalara neden olabilir.
-
Bilişsel işlev bozuklukları: Yüz tanıma sisteminin (fusiform girus) aşırı veya yanlış çalışması da sanrının oluşumuna katkı sağlar.
Fregoli Delüzyonu Tedavisi
Fregoli delüzyonunun tedavisi, hem psikiyatrik hem de nörolojik yönleri kapsayan çok disiplinli bir yaklaşım gerektirir:
-
İlaç tedavisi: Antipsikotik ilaçlar (örneğin risperidon, olanzapin) sanrıları azaltmada etkilidir. Anksiyete ve uyku sorunları için destekleyici ilaçlar da kullanılabilir.
-
Psikoterapi: Bilişsel davranışçı terapi (BDT), kişinin gerçeklik algısını güçlendirmesine, sanrılarıyla baş etmesine ve düşünce hatalarını fark etmesine yardımcı olur.
-
Nörolojik tedavi: Eğer durum travmatik beyin hasarı veya başka bir nörolojik bozuklukla ilişkiliyse, altta yatan nedenin tedavisi önceliklidir.
-
Aile ve sosyal destek: Ailenin bilgilendirilmesi ve destekleyici bir çevre oluşturulması, hastanın güven duygusunu artırır ve stres faktörlerini azaltır.
Sonuç olarak, Fregoli delüzyonu, kişinin kimlik algısında ciddi bir bozulma yaşadığı, nadir fakat karmaşık bir sanrısal bozukluktur. Erken tanı, uygun ilaç tedavisi ve psikoterapiyle bireylerin yaşam kalitesi ve işlevselliği önemli ölçüde artırılabilir.
