Performans Kaygısı Nedir?
Performans kaygısı, bireyin belirli bir görevi yerine getirmesi, bir sınavda başarılı olması, bir topluluk önünde konuşması veya sahneye çıkması gibi değerlendirilme durumlarında ortaya çıkan yoğun kaygı, endişe ve korku halidir. Bu durum, kişinin yeteneklerini tam olarak sergilemesini engelleyebilir ve özgüvenini zedeleyebilir. Performans kaygısı yaşayan kişiler, genellikle hata yapma, yetersiz görülme veya başkaları tarafından olumsuz değerlendirilme ihtimali üzerine yoğunlaşır. Bu nedenle kaygı, çoğu zaman performansın doğal akışını bozarak başarıyı olumsuz yönde etkiler.
Performans Kaygısı Belirtileri
-
Yoğun endişe veya korku: Görev öncesi ya da görev sırasında başarısız olma ihtimaline dair yoğun kaygı yaşama.
-
Fizyolojik belirtiler: Kalp çarpıntısı, terleme, titreme, mide bulantısı, ağız kuruluğu, nefes darlığı gibi bedensel tepkiler.
-
Zihinsel belirtiler: Olumsuz düşünceler, dikkat dağınıklığı, "başaramayacağım" inancı.
-
Davranışsal belirtiler: Görevden kaçınma, erteleme, topluluk önünde konuşmaktan veya sahneye çıkmaktan geri durma.
-
Performansın bozulması: Kaygının yoğunluğu nedeniyle bilgi aktarımında, odaklanmada veya yetenekleri sergilemede zorluk yaşama.
Performans Kaygısı Görülme Sıklığı
Performans kaygısı, toplumda oldukça yaygın bir durumdur. Özellikle:
-
Sınav kaygısı yaşayan öğrencilerde,
-
Topluluk önünde konuşma yapması gereken kişilerde,
-
Müzisyenler, oyuncular veya sporcular gibi sahne veya yarışma performansı sergileyen bireylerde sık görülür.
Araştırmalar, insanların büyük bir kısmının hayatlarının farklı dönemlerinde en az bir kez performans kaygısı yaşadığını göstermektedir.
Performans Kaygısı Nedenleri
-
Düşük özsaygı veya özgüven eksikliği: Kendi becerilerine güvenmeme, sürekli hata yapma korkusu.
-
Yüksek beklentiler ve mükemmeliyetçilik: Kendinden aşırı derecede yüksek başarı bekleme.
-
Olumsuz geçmiş deneyimler: Daha önce başarısız olunan sınavlar, konuşmalar veya performanslar.
-
Sosyal baskılar ve kültürel etkiler: Aile, öğretmen, toplum veya iş çevresinin baskısı.
-
Karşılaştırma kaygısı: Başkalarıyla kıyaslanma ve "yetersiz görülme" korkusu.
Performans Kaygısı Tedavisi
-
Bilişsel Davranış Terapisi (CBT): Olumsuz düşüncelerin fark edilip, yerine daha gerçekçi ve pozitif düşüncelerin yerleştirilmesi.
-
Maruz kalma ve prova çalışmaları: Kişinin küçük adımlarla performans ortamlarına hazırlanması.
-
Gevşeme teknikleri: Nefes egzersizleri, meditasyon, kas gevşetme yöntemleri.
-
Stres yönetimi: Performans öncesinde uygun hazırlık ve planlama, düzenli uyku ve sağlıklı yaşam alışkanlıkları.
-
Pozitif düşünme ve imgeleme teknikleri: Kendini başarılı şekilde performans sergilerken hayal etme.
-
Performans öncesi ritüellerin düzenlenmesi: Fazla kaygı yaratan alışkanlıkların azaltılması, yerine rahatlatıcı rutinlerin oluşturulması.
