Otizm Spektrum Bozukluğu Nedir?
Otizm spektrum bozukluğu (OSB), sosyal iletişim ve etkileşimde belirgin güçlükler, sınırlı ve tekrarlayıcı davranış örüntüleri ile karakterize edilen, erken çocukluk döneminde ortaya çıkan nörogelişimsel bir bozukluktur. “Spektrum” ifadesi, bozukluğun her bireyde farklı şiddet ve belirtilerle görülebileceğini ifade eder. Bazı bireylerde hafif sosyal zorluklar görülürken, bazılarında günlük yaşamı önemli ölçüde kısıtlayan ağır belirtiler olabilir.
Otizm Spektrum Bozukluğu Belirtileri
-
Sosyal etkileşimde zorluklar: Göz teması kurmama, yüz ifadelerini anlamada güçlük, arkadaşlık ilişkilerinde yetersizlik
-
İletişim problemleri: Dil gelişiminde gecikme, konuşma yerine jest veya işaret kullanma, karşılıklı sohbeti sürdürememe
-
Tekrarlayıcı ve stereotipik davranışlar: El çırpma, sallanma, objeleri sıralama, belirli hareketleri sürekli tekrar etme
-
Sınırlı ilgi alanları: Belirli nesnelere veya konulara yoğun ilgi gösterme, takıntılı davranışlar sergileme
-
Rutinlere aşırı bağlılık: Günlük düzenin değişmesine direnç gösterme, değişiklikler karşısında yoğun kaygı yaşama
-
Duyusal hassasiyetler: Ses, ışık, koku veya dokunmaya karşı aşırı hassasiyet ya da tam tersi duyarsızlık
Otizm Spektrum Bozukluğu Görülme Sıklığı
Otizm spektrum bozukluğu, son yıllarda tanı kriterlerinin genişlemesi ve farkındalığın artmasıyla daha sık tanımlanmaktadır. Genel olarak erkeklerde, kızlara oranla 3-4 kat daha fazla görülür. Dünyada her 100 çocuktan yaklaşık 1-2’sinde otizm spektrum bozukluğu olduğu tahmin edilmektedir.
Otizm Spektrum Bozukluğu Nedenleri
-
Genetik faktörler: Ailede otizm öyküsü olan bireylerde risk artmaktadır.
-
Beyin gelişimi ve işlev farklılıkları: Sinir hücreleri arasındaki bağlantılarda düzensizlikler veya yapısal farklılıklar.
-
Çevresel etkenler: Hamilelik sırasında geçirilen enfeksiyonlar, toksinlere maruz kalma gibi riskler.
-
Bağışıklık sistemi ve biyolojik faktörler: Bağışıklık yanıtlarındaki düzensizlikler ve biyokimyasal süreçlerdeki farklılıklar.
Otizm Spektrum Bozukluğu Tedavisi
Otizm için kesin bir tedavi yoktur; ancak erken tanı ve müdahale ile bireyin sosyal, iletişimsel ve akademik becerileri önemli ölçüde geliştirilebilir. Tedavi süreci multidisipliner bir yaklaşımla yürütülür:
-
Özel eğitim programları: Bireyselleştirilmiş öğretim yöntemleriyle akademik ve sosyal becerilerin geliştirilmesi
-
Dil ve konuşma terapisi: İletişim becerilerinin artırılması
-
Davranışsal terapiler (ABA, CBT): Problem davranışların azaltılması, sosyal becerilerin kazandırılması
-
Aile eğitimi ve danışmanlığı: Aile üyelerinin sürece aktif katılımı ve desteklenmesi
-
Destekleyici yaklaşımlar: Ergoterapi, duyusal bütünleme terapisi, sosyal beceri grupları
-
İlaç tedavisi: OSB’ye eşlik eden dikkat eksikliği, hiperaktivite, kaygı veya uyku sorunlarını yönetmek amacıyla kullanılabilir.
