İlaç Bağımlılığı Nedir?
İlaç bağımlılığı, kişinin belirli bir ilacı düzenli ve kontrolsüz biçimde kullanmaya başlaması, zamanla da bu ilaca karşı fiziksel veya psikolojik bağımlılık geliştirmesi durumudur. Bu bağımlılık, reçeteli ilaçlarda (örneğin ağrı kesiciler, sakinleştiriciler, uyku ilaçları) ya da reçetesiz bazı ilaçlarda gelişebilir. Kişi, ilacı kullanmadığında kendini huzursuz hisseder, bedensel veya ruhsal yoksunluk belirtileri yaşar ve günlük yaşamı olumsuz etkilenir.
İlaç Bağımlılığı Belirtileri
-
İlaç kullanımını kontrol edememe: İlaç almayı bırakmakta zorlanma veya planladığından daha fazla kullanma.
-
İlaç kullanımında artış: Aynı etkiyi görebilmek için giderek daha yüksek dozlara ihtiyaç duyma (tolerans gelişimi).
-
İlaç kullanmadığında yoksunluk belirtileri: Terleme, titreme, huzursuzluk, kaygı, uykusuzluk, mide bulantısı gibi fiziksel ve psikolojik şikâyetler.
-
Sosyal ve mesleki işlevsellikte bozulma: İlaç kullanımının okul, iş veya aile yaşamını olumsuz etkilemesi.
İlaç Bağımlılığı Görülme Sıklığı
İlaç bağımlılığı, toplumda yaygın olarak görülen bir bağımlılık türüdür. Özellikle uzun süreli ilaç kullanımı gerektiren kronik rahatsızlıklarda ve psikolojik destek aracı olarak bilinçsiz ilaç kullanımında daha sık ortaya çıkabilir.
İlaç Bağımlılığı Nedenleri
-
Kronik ağrı: Uzun süre ağrı kesici kullanımı bağımlılık riskini artırabilir.
-
Psikolojik bozukluklar: Depresyon, kaygı bozukluğu veya uykusuzluk gibi sorunlarda ilaç kullanımına aşırı yönelim olabilir.
-
Genetik yatkınlık: Ailede bağımlılık öyküsünün bulunması, kişinin riskini artırır.
-
Çevresel faktörler: Stresli yaşam koşulları, sosyal çevre veya kolay ulaşılabilirlik de etkili olabilir.
İlaç Bağımlılığı Tedavisi
İlaç bağımlılığının tedavisinde amaç, kişinin hem fiziksel hem de psikolojik açıdan iyileşmesini sağlamaktır:
-
Detoksifikasyon: Vücudun ilaçtan arındırılması süreci. Uzman gözetiminde yapılır ve yoksunluk belirtilerinin güvenli şekilde yönetilmesini sağlar.
-
İlaç tedavisi: Gerekli durumlarda yoksunluk belirtilerini azaltmaya veya bağımlılık döngüsünü kırmaya yardımcı ilaçlar kullanılabilir.
-
Psikoterapi: Bilişsel davranışçı terapi (BDT) ve grup terapileri, kişinin bağımlılık davranışlarını değiştirmesine ve yeniden sağlıklı yaşam becerileri kazanmasına yardımcı olur.
-
Destekleyici yaklaşımlar: Aile desteği, rehabilitasyon programları ve sosyal destek grupları da tedavinin önemli bir parçasıdır.
