Dermotillomanya Nedir?
Dermotillomanya, bireyin ciltteki sağlıklı veya problemli bölgeleri (örneğin sivilce, kabuk, yara, leke) tekrarlayıcı biçimde yolma, kazıma veya sıkma davranışı göstermesiyle karakterize bir obsesif kompulsif spektrum bozukluğudur. Bu davranış çoğu zaman istemsizdir ve kişi yaptığı eylemin farkında olsa bile durdurmakta güçlük çeker. Ciltte oluşan hasarlar zamanla fiziksel yaralanmalara, izlere ve sosyal utanç hissine yol açabilir.
Dermotillomanya Belirtileri
Dermotillomanya belirtileri genellikle psikolojik stresin arttığı dönemlerde şiddetlenir ve kişinin günlük yaşamını olumsuz etkileyebilir.
-
Ciltte tekrarlayan yaralar, kabuklanmalar veya izler oluşması
-
Sivilce, kabuk veya küçük cilt kusurlarını koparma, kazıma veya sıkma davranışları
-
Stres, kaygı veya sıkıntı durumlarında artan dokunma veya yolma eğilimi
-
Ciltteki hasarları gizleme çabası (örneğin makyajla kapatma, uzun kıyafetler giyme)
-
Davranışı durdurmaya çalışıldığında huzursuzluk veya gerginlik hissi
-
Yolma sonrasında geçici bir rahatlama, ardından suçluluk veya utanç duygusu
Dermotillomanya Görülme Sıklığı
Dermotillomanya, orta derecede yaygın bir bozukluktur ve genellikle ergenlik veya genç yetişkinlik döneminde başlar. Kadınlarda erkeklere göre daha sık görüldüğü bildirilmiştir. Bu durum, obsesif kompulsif bozukluk (OKB) veya trikotillomani (saç yolma bozukluğu) gibi kompulsif davranış bozukluklarıyla birlikte de ortaya çıkabilir.
Dermotillomanya Nedenleri
Dermotillomanyanın nedenleri genellikle biyolojik, psikolojik ve çevresel faktörlerin birleşimiyle açıklanır:
-
Obsesif kompulsif spektrum bozuklukları: Takıntılı düşünceler ve bu düşüncelerin neden olduğu gerginliği azaltma isteği davranışı tetikleyebilir.
-
Stres ve duygusal zorlanmalar: Kişi stres, öfke, sıkıntı veya kaygı gibi duygusal durumlarla başa çıkmak için cilt yolma davranışına yönelebilir.
-
Bilişsel bozukluklar: Kişinin ciltteki küçük kusurları “düzeltme” veya “temizleme” ihtiyacı duyduğu hatalı düşünce kalıpları.
-
Duygusal travmalar: Geçmişte yaşanan duygusal ihmal, utanç veya eleştiri deneyimleri davranışın temelinde yer alabilir.
-
Nörolojik faktörler: Beyinde dopamin ve serotonin düzeylerindeki dengesizlikler dürtü kontrolünü etkileyebilir.
Dermotillomanya Tedavisi
Dermotillomanya tedavi edilebilir bir bozukluktur ve tedavi süreci bireyin farkındalık kazanmasını, dürtü kontrolünü geliştirmesini ve alternatif başa çıkma yollarını öğrenmesini hedefler.
-
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Cilt yolma davranışına yol açan düşünce kalıplarının fark edilmesi ve değiştirilmesi amaçlanır.
-
Habit Reversal Training (Alışkanlık Tersine Çevirme Eğitimi): Kişiye, cilt yolma dürtüsü geldiğinde bu davranışın yerine farklı bir eylem (örneğin stres topu sıkma) koyması öğretilir.
-
Duygusal Düzenleme Terapisi: Stres, kaygı ve öfke gibi duygularla sağlıklı biçimde başa çıkma becerilerinin geliştirilmesi hedeflenir.
-
Destekleyici Terapi ve Farkındalık Teknikleri: Meditasyon, mindfulness ve gevşeme egzersizleri kişinin dürtülerini daha iyi tanımasına yardımcı olabilir.
-
İlaç Tedavisi: Şiddetli olgularda psikiyatrist tarafından serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI) gibi ilaçlar kullanılabilir.
Sonuç olarak, dermotillomanya hem fiziksel hem de psikolojik sonuçları olabilen bir bozukluktur. Ancak erken tanı, profesyonel destek ve terapi süreciyle kişi bu davranış döngüsünü kırabilir ve ciltle olan ilişkisini yeniden sağlıklı bir düzeye getirebilir.
