Adet Öncesi Disforik Bozukluk Nedir?
Adet Öncesi Disforik Bozukluk (APDB), regl döngüsünün luteal fazında (adet öncesi dönem) ortaya çıkan ve günlük yaşamı, sosyal ilişkileri ve işlevselliği ciddi şekilde etkileyebilen duygudurum bozukluklarıyla karakterize bir rahatsızlıktır. APDB, hafif premenstrüel sendrom (PMS) ile benzerlik gösterse de, belirtileri çok daha şiddetlidir ve yaşam kalitesini önemli ölçüde düşürebilir.
Adet Öncesi Disforik Bozukluk Belirtileri
APDB belirtileri fiziksel ve duygusal olmak üzere farklı şekillerde ortaya çıkabilir:
-
Ruh halinde anlık değişimler: Sinirlilik, ani öfke patlamaları veya aşırı hassasiyet.
-
Sinirlilik ve huzursuzluk: Küçük olaylara aşırı tepki verme veya öfke kontrolünde zorluk.
-
Depresif ruh hali: Üzgünlük, umutsuzluk veya değersizlik hissi.
-
Kaygı ve gerginlik: Yoğun endişe, panik hissi veya içsel huzursuzluk.
-
Fiziksel belirtiler: Baş ağrısı, göğüs hassasiyeti, karın ağrısı, şişkinlik veya yorgunluk.
-
Uyku ve iştah değişiklikleri: Uykusuzluk veya aşırı uyuma, iştahın artması veya azalması.
Belirtiler genellikle adet başlamadan 1–2 hafta önce başlar ve adet dönemiyle birlikte azalır.
Adet Öncesi Disforik Bozukluk Görülme Sıklığı
APDB, kadınların yaklaşık %3 ila %8’inde görülür. Daha yaygın olan hafif PMS belirtilerinden farklı olarak, APDB günlük yaşam ve sosyal işlevselliği ciddi şekilde etkileyebilir.
Adet Öncesi Disforik Bozukluk Nedenleri
APDB’nin kesin nedeni bilinmemekle birlikte, birden fazla faktör etkili olabilir:
-
Hormonlardaki dalgalanmalar: Özellikle östrojen ve progesteron seviyelerindeki değişiklikler.
-
Psikososyal etkiler: Stres, yaşam olayları veya duygusal zorluklar.
-
Nörotransmitter değişiklikleri: Serotonin ve diğer kimyasal ileticilerdeki dengesizlikler.
-
Genetik yatkınlık: Aile öyküsü APDB riskini artırabilir.
Adet Öncesi Disforik Bozukluk Tedavisi
APDB tedavisi çok yönlüdür ve kişiye özel planlanır:
-
İlaç tedavisi: Antidepresanlar (özellikle serotonin geri alım inhibitörleri) ve bazı hormon tedavileri.
-
Psikoterapi: Bilişsel davranışçı terapi (BDT), stres yönetimi ve duygu düzenleme teknikleri.
-
Yaşam tarzına yönelik düzenlemeler: Düzenli egzersiz, yeterli uyku, sağlıklı beslenme ve stres azaltıcı yöntemler.
-
Destekleyici önlemler: Aile ve sosyal destek, belirtileri takip etme ve günlük rutinleri planlama.
